Rzecz o pierwszych osadnikach polskich w Kanadzie.

W kanadyjskich archiwach jako pierwszy Polak imigrant z polski widnieje w rejestrach niejaki Dominik Barcz, który przybył do Kanady w 1752 roku. Dominik Barcz urodził się w Gdańsku, wiadomo o nim, że był handlarzem futer i że osiedlił się w Montrealu. Emigranci z Polski napływali do Kanady na przestrzeni lat, lecz dopiero w połowie XIX wieku, szczególnie w prowincji Ontario nasila się ilość osadników z Polski.

W 1858 roku ok. 300 emigrantów z kaszubskich miejscowości takich jak: Lubawa, Puck, Starograd, Kartuzy, Tuchola, Brodnia, Chojnice, Kościerzyna, Wejherowo, Gdynia, Gdańsk, Gniew i Tczew przybyło do Kanady pod pokładem żaglowca. Rząd  kanadyjski przydzielił im 20-hektarowe działki wzdłuż drogi kolonizacyjnej Opeongo Road, wiodącej z Otawy na zachód. Skalistą, porośniętą gęstym lasem ziemię przybysze musieli przygotować pod uprawy, karczując  drzewa i usuwając głazy. Potem zbudowali drogi i domostwa, dysponując jedynie siłą własnych rąk.

Flaga oraz herb Kaszubów.

Pierwszą polską osadą nie tylko w Dolinie Madawaska, ale w całej Kanadzie, było Hagarty, w 1885 r.  nazwane Wilnem na cześć ówczesnego proboszcza ks. Ludwika Dembskiego, pochodzącego z Wileńszczyzny. Przez kilkanaście pierwszych lat na kanadyjskiej ziemi pobożni Kaszubi na niedzielne nabożeństwa chodzili do odległej o 15 km irlandzkiej osady Brundenell. Dopiero w 1875 r. zbudowali drewnianą kaplicę i wytyczyli przy niej miejsce na cmentarz. Wkrótce przyjechał tu ks. Józef Specht i powstała pierwsza polska parafia katolicka w Kanadzie, przy której założono pierwszą polską szkołę. Prawdziwy kościół zaczął budować w 1880 r. ks. Ludwik Dembski, ale jego konsekracji dokonano dopiero 15 lat później, kiedy inicjator budowy już nie żył.

Jak wyglądała ta osada w okresie pionierskim, można zobaczyć w etnograficznym muzeum Wilno Heritage Park, założonym przez stowarzyszenie skupiające potomków polskich emigrantów kultywujących kaszubskie tradycje. W trzech domkach wzniesionych przed stu laty z sosnowych bierwion jest prezentowana stała wystawa fotografii pierwszych osadników, kopie dokumentów nadających im na własność ziemię, wykonane przez nich meble i narzędzia rolnicze, kobylice do szyngli, czyli przyrządy do robienia gontów, stompery do karczowania pni i dźwigania głazów, przedmioty codziennego użytku oraz ludowe stroje.

Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej Królowej Polski.

Wnętrze kościoła.

Skrzyżowanie dróg.

Pamiątkowa tablica.

The first group of Polish immigrants to Canada, some 300 in number, established a settlement in this area in 1864. Adverse social conditions and political unrest in their partitioned homeland had encouraged them to leave. They cleared the land and rapidly established a thriving agricultural community. During the 1880′s the village founded here was called Wilno after the birthplace of the Reverend Ludiuik Dembski one of their spiritual leaders. In 1875 the parish of Wilno was organized and a chapel dedicated to the polish saint Stanislaus Kostka, was built. The Canadian Atlantic Railway linked Wilno with Ottawa in 1894. This district, which received a new wave of Polish immigrants in the early 1900′s retains much of its cultural heritage

Panorama osady Wilno.

Na jednym z kolorowych domów z 1894 r. widnieje szyld: Karczma Wilno, gdzie można zamówić polskie potrawy takie jak bigos, pierogi oraz napić się piwa z Żywca.

Zdjęcia: jack1962

Opracował:  Z.P. Wasilewski