Sejm R.P. przyjął uchwałę ustanawiającą rok 2014 Rokiem Oskara Kolberga. Okazją ku temu stała się 200 rocznica urodzin tego wybitnego polskiego etnografa, kompozytora, folklorysty, językoznawcy i muzykologa.  Poza kręgami muzycznymi postać ta jest mało znana w stosunku do wielkich dokonań jakie Kolberg uczynił dla kultury polskiej. Dlatego ogłoszenie Roku Kolberga ma na celu przybliżenie jego dorobku szerszym grupom naszego społeczeństwa. Ten niestrudzony badacz utrwalił  w 33 tomach monografii regionalnych obraz polskiej sztuki i kultury ludowej. W każdym  tomie skupiał się na  konkretnym regionie, np. Lubelskie, Krakowskie, Sandomierskie, Mazowsze itd. Ta monumentalna seria  wydawnicza, która jest skarbnicą wiedzy o naszej przeszłości, ukazała się jeszcze za życia wielkiego badacza. Kolberg kierował się świadomością że wiedza o  tradycji narodowej  jest   fundamentem na którym może odrodzić się  zniewolona wówczas Ojczyzna.

Pozostawiona  dokumentacja  pod względem ilościowym jak i jakościowym nie ma odpowiednika w  światowym XIX-wiecznym ludoznawstwie. Świadczy o tym  tytuł dzieła wskazujący na opis wszystkich aspektów kultury ludowej: ,,Lud, jego zwyczaje sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce”. Zakres badań poszukiwawczych Kolberga obejmował całą przedrozbiorową  Rzeczpospolitą Obojga Narodów  oraz obszary ludowych kultur Ukrainy, Białorusi, Litwy, Śląska, Słowian Południowych i Łużyczan. Tytaniczna praca zbierawcza Kolberga podyktowana była wiarą w  odzyskanie przez Polskę niepodległości m.in. dzięki pielęgnowaniu duchowej  kultury z jej najżywotniejszym elementem – kulturą ludową. Wierne zapisy muzyki i tekstów ludowych na tle zwyczajów ówczesnych wspólnot lokalnych są do dziś źródłem inspiracji dla kompozytorów, muzyków i zespołów amatorskich oraz dla współczesnych badaczy folkloru.Kolberg urodził się  w roku 1814 we wsi Przysucha w rodzinie o francusko –pruskich korzeniach. Ojciec pochodził z Meklenburgii, a matka z rodziny francuskich emigrantów. Urodzona na polskiej ziemi wszczepiła synowi umiłowanie kraju który uznała za własny. Oskar uczył się w  Liceum Warszawskim-tej samej szkole co niewiele starszy  Fryderyk Chopin  i pobierał lekcje gry na fortepianie u Józefa Elsnera. W latach 1835-36 podjął studia w Akademii Handlowej w Berlinie, a po powrocie do kraju zdecydował się na studia kompozycji. Marzyl o karierze kompozytorskiej i koncertowej. Wśród pozostawionych przez niego utworów wyróżniają się nawiązujące do motywów ludowych mazurki i kujawiaki. Na pierwszą wyprawę badawczą wyruszył  w 1839 roku. Dzięku wykształceniu muzycznemu potrafił  spisywać nie tylko słowa pieśni ludowych ale i ich oryginalne melodie.  W 1857 r. wydał  pierwszą publikację ,,Pieśni ludu polskiego” zawierającą 800 pieśni, ballad i melodii tanecznych z różnych regionów Polski. Aby sfinansować  dalsze publikacje i kontynuować prace badawcze  pracował jako księgowy w zarządzie kolei żelaznej i później w zarządzie dyrekcji dróg i mostów. Od roku 1865 poświęcił bezgranicznie  zbieraniu źródeł dla rozwoju polskiej etnografii. W latach 70-tych XIX wieku  przemierzył w długich wędrówkach Wielkopolskę, Pomorze i cały zabór austriacki.

Żył i pracował w bardzo skromnych warunkach przeznaczając wszystkie środki finansowe na ekspedycje folklorystyczne. Jego praca wymagała wielu poświęceń, przełamywania nieufności ludu i wytrwałości. Wroku 1873 został korespondentem polskiej Akademii Umiejętności, a na wystawie światowej w Paryżu w 1878 r. odznaczono go brązowym medalem za wydawnictwa eksponowane w dziale etnograficznym. Oskar Kolberg zmarł w 1890 r. i został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Oprócz 33 wydanych tomów  pozostawił drugie tyle materiałów rękopiśmiennych w tzw. tekach kolbergowskich i 200 artykułów. Obecnie jego monografia zawarta jest  w 85 tomach. Dokonało się to dzięki usilnej wieloletniej pracy zespołu etnologów.

W ciągu Roku Kolberga zaplanowano szereg konferencji naukowych i imprez artystycznych. Będą one  wyrazem hołdu i upamiętnienia dokonań tego wielkiego Polaka.

Autor: Radosław Rzepkowski