Towarzystwo Białego Orła  w Montrealu – druga najstarsza organizacja polonijna w całej Kanadzie obchodzi w tym roku swoje 110-lecie.  Jej  początki sięgają roku 1902, kiedy to założono Towarzystwo Synów Polski. W roku 1925 połączyło się ono z inną organizacją  polonijną Towarzystwem Dramatycznym im. H. Sienkiewicza w jedno stowarzyszenie –  Towarzystwo Białego Orła.  Temu połączeniu przyświecało  powołanie jednej silnej i widocznej grupy, która mogłaby udźwignąć ciężar postawienia Domu Polskiego  i  intensywniej prowadzić działalność dla dobra Polonii.  Nadając Towarzystwu  imię Orła Białego  ówcześni działacze chcieli wskazać na silne związki organizacji z Macierzą. Jedną z pierwszych inicjatyw Towarzystwa było wybudowanie Domu Polskiego, które zostało  ukończone w roku 1929. Myśl o posiadaniu własnego gmachu  dojrzewała od lat,  ale trudności finansowe i brak wytrwałości długo niweczyły powzięte decyzje. Od chwili  uroczystego  otwarcia  domu przy ulicy Frontenac, rozpoczął się trwający po dzień dzisiejszy, bujny okres  życia  towarzyskiego i kulturalnego montrealskiej Polonii .  W Domu Polskim  miała miejsce niezliczona do dziś ilość imprez kulturalnych, patriotycznych, towarzyskich, prywatnych.

Dom Polski, Montreal, ul. Frontenac 1956

Towarzystwo Białego Orła współpracowało  z wieloma organizacjami polonijnymi w Montrealu dla dobra  całej polskiej  emigracji. Ta współpraca  zawiązała się ze Związkiem Weteranów Polskich im. J. Pilsudskiego,  Polskim Klubem Sportowym, Polsko-Kanadyjskim Klubem Obywatelskim itd. Ścisłe związki utrzymuje TBO z Kongresem Polonii Kanadyjskiej, gdzie ma własnego  delegata i posiada prawo udziału we wszystkich decyzjach.

Dzielnicowy Dom Kultury naprzeciwko Domu Polskiego przy ul. Frontenac

Towarzystwo odgrywało na przestrzeni ponad stu lat istnienia, niebywałą rolę w podtrzymywaniu tożsamości narodowej rodaków i Kanadyjczyków polskiego pochodzenia. Poprzez organizowanie różnych akcji i imprez patriotycznych  wszczepiało dumę i poczucie narodowej tożsamości. Organizowano w ,,Białym Orle”  uroczyste obchody świąt narodowych , prelekcje, akademie  rocznicowe wraz z odczytami, manifestacje patriotyczne,  wyświetlano polskie filmy historyczne, itd.

Stacja metra Frontenac

Członkowie grupy  przyczynili się do wybudowania dwóch polskich kościołów, a w czasie I i II wojny światowej pomagali żołnierzom polskim i uchodźcom. Niosąc pomoc Ojczyźnie   partycypowali  równocześnie w wysiłku wojennym Kanady zakupując rządowe obligacje. TBO uczestniczyło w zbiórkach  na Fundusz Obrony Narodowej w 1939 r. i udostępniało pomieszczenia dla potrzeb pracowni krawieckich w których szyto bieliznę i mundury dla wojska polskiego. Z ramienia organizacji wysyłano paczki dla polskich żołnierzy do Francji, Holandii i Szkocji. Ale  działalność charytatywna trwała i później przez cały okres powojenny. Członkowie TBO wspomagali zawsze tych wszystkich, którzy znajdowali się w potrzebie. W ramach akcji milenijnej organizowali zbiórki na Fundusz Milenijny i na Dom Starców Instytutu Dobroczynności w Montrealu. W okresie ,,Solidarności’’apelowali o pomoc dla polskich robotników oraz organizowali zbiorki na ,,Solidarność’’ i KOR. Ofiarowali pomoc uchodźcom w latach 1980-81.

Dom Polski Przy ul. Frontenac

Wrota Domu Polskiego były otwarte dla tych wszystkich, którym leżała na sercu wolna i niepodległa Polska.   W czasie II wojny światowej i po jej zakończeniu,  przyjmowano w nim osobistości wielce zasłużone dla kraju:  generałów, artystów, polityków. Przebywali tam z wizytami  m.in. generałowie  B. Duch, K. Sosnkowski, J. Haller, W. Anders, wielki śpiewak polski  J. Kiepura, politycy -  S. Mikołajczyk, E. Raczyński  J. Nowak-Jeziorański i inni. W ostatnim  gośćmi byli prof. A. Zybertowicz, prof. J. Żaryn i A. Macierewicz. Gościna tych zasłużonych osobistości w siedzibie TBO  dawała  Polonii impuls do dalszej ofiarnej pracy w służbie Ojczyzny.

Z kręgów TBO pochodzi wielu zasłużonych patriotów. Weszli oni na stałe do historii Polonii  montrealskiej, ale i kanadyjskiej. Wśród nich widnieją takie nazwiska jak W. Antosz, K. Stańczykowski, P. Staniszewski, M. Furman, F. Ławruszczuk, A. Kwiecień, J. Krencisz, Z. Duński.

Przy TBO istnieje od 30 lat Klub Złotego Wieku.  Może on  poszczycić się wieloma osiągnięciami dzięki ofiarnej pracy zarządów i członków. Zorganizowano w nim  liczne pracownie rękodzieła. W roku 1982 zawiązał się klub sportowy ,,Białe Orły’’, który odnosił wiele sukcesów w lidze piłkarskiej prowincji Quebec.

Zasługi TBO  na wielu polach działalności są dziełem szeregowych członków, zarządów i prezesów. Wśród tych ostatnich  wyróżnić należy F. Szeligę, M. Furmana, A. Kwietnia, Z. Duńskiego, M. Sondeja, J. Grabasa, E. Śliza.

Polska cukiernia na skrzyżowaniu ulic Frontenac i Ontario

Wieloletnia działalność tej najstarszej polskiej organizacji w Montrealu,  przysparza chwały naszej Polonii. Jesteśmy wdzięczni Towarzystwu Białego Orła za 110 lat uporczywej pracy w dziele podtrzymywania polskich tradycji w Montrealu.

Ogłoszenie: TBO serdecznie zaprasza całą Polonię na uroczystą Mszę św.i Bankiet z okazji 110 rocznicy założenia Towarzystwa Orła Białego . Uroczysta Msza św.w parafii Matki Boskiej Częstochowskiej o 11:30,przy 2550 ul.Gascon. Po mszy bankiet w sali Towarzystwa. Bilety w cenie 30$ od osoby. Kontakt:Emilia Malińska 450 646 0869

Autor:    Radosław Rzepkowski

Zdjęcia:  Z.P. Wasilewski