Sztuka teatralna „Tajemnice Ordonki” opowiada o bardzo znanej w okresie międzywojennym śpiewaczce - Hance Ordonównej ( 1902-1950). Pochodząca z rodziny kolejarza uboga dziewczyna stała się artystką światowej sławy, która koncertowała w Atenach, Rydze, Paryżu,Berlinie,Wiedniu, Bejrucie, Damaszku, Jerozolimie, Kairze, Tel Awiwie oraz w Stanach Zjednoczonych. Sławę w Polsce przyniosło jej wykonanie piosenki  ”Miłość ci wszystko wybaczy” w filmie „Szpieg w masce”.

W 1931 została żoną hrabiego Micha a Tyszkiewicza, który był  autorem tekstów wielu jej piosenek. Mimo że została hrabiną, nadal występowała w kabarecie, jeździła konno w rewii cyrkowej. Po wybuchu II wojny światowej została aresztowana przez NKWD, a następnie wywieziona do łagru w Uzbekistanie. Po amnestii dostała się do Armii Andersa. Jeszcze podczas pobytu armii na terenie ZSRR założyła wojskowy teatr i zajęła się polskimi sierotami. Ze względu na pogarszający się stan zdrowia została wysłana do Indii, a następnie do Bejrutu, gdzie połączyła się z mężem, również Sybirakiem.  Umarła w 1950 r. na gruźlicę w Bejrucie. W 1990 jej prochy przewieziono do Polski i pochowano na Warszawskich Powązkach.^.

Teatr Polski w Toronto, czyli w pełnym brzmieniu Salon Poezji, Muzyki i Teatru im. Jerzego Pilitowskiego przy Polsko-Kanadyjskim Towarzystwie Muzycznym powstał w 1990 roku z inicjatywy Marii Nowotarskej i Jerzego Pilitowskiego. Dzięki zaangażowaniu i wysiłkowi twórców Teatr z roku na rok umacniał swoją pozycję artystyczną, a obecnie jest jedynym teatrem emigracyjnym na świecie, który od ponad 20 lat rokrocznie daje kilka premier. Przedstawienia Salonu grane są nie tylko w Toronto, ale w całej Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Europie.

Obecnie Teatr Polski w Toronto tworzą trzy wybitne osobowości:

Prof. Kazimierz Braun

Reżyser, pisarz, teatrolog. W latach 1967-1974 dyrektor Teatru im. J. Osterwy w Lublinie; od 1975 do 1984 dyrektor Teatru Współczesnego we Wrocławiu. Napisał ponad 40 książek, wyreżyserował ponad 150 widowisk telewizyjnych i teatralnych.

Do jego najwybitniejszych osiągnięć reżyserskich należy zaliczyć przedstawienia dramatów polskich klasyków: dwukrotną inscenizację “Dziadów” w Teatrze Współczesnym we Wrocławiu (1978 i 1981), a także sztuk Norwida i Wyspiańskiego oraz autorów współczesnych – Różewicza, Gombrowicza i Mrożka.

Równolegle z praktyką reżyserską Kazimierz Braun zajmuje się historią i teorią teatru. Do roku 1985 był profesorem Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej we Wrocławiu. Po głośnej inscenizacji “Dżumy” Camusa (1983), aktualizującej atmosferę stanu wojennego, Kazimierz Braun został wyrzucony z pracy i zmuszony do wyjazdu za granicę.

Od 1985 roku wykłada jako Visiting Professor w Swarthmore College, University of California, Santa Cruz, a obecnie jest profesorem State University of New York w Buffalo. Reżyseruje w czołowych teatrach amerykańskich  – Guthrie Theatre, Minneapolis, Odyssey Theatre, Los Angeles, McCarter Theatre, Princeton i innych.

Kazimierz Braun jest laureatem szeregu nagród artystycznych i naukowych, a w 1997 roku został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi RP.

Profesor Braun jest autorem szeregu sztuk teatralnych, m.in. “Helena – rzecz o Modrzejewskiej”, “American Dreams”, “Tamara L.”, dobrze znanych publiczności w Toronto, a także publiczności wielu miast Północnej Ameryki oraz Europy, włączając w to również Kraków i Warszawę.

Maria Nowotarska

M. Nowotarska w roli Heleny Modrzejewskiej

Od ukończenia studiów w krakowskiej Wyższej Szkole Teatralnej była aktorką Teatru im J. Słowackiego w Krakowie. Jej dorobek artystyczny obejmuje szereg znaczących ról w repertuarze dramatycznym i komediowym. Współpracowała z wybitnymi polskimi reżyserami – m. in. z E. Axerem, K. Braunem, K. Dejmkiem, B. Dąbrowskim, B. Korzeniowskim, R. Niewiarowiczem, R. Zioło, grając m.in. : w „Wyzwoleniu”, „Damach i Huzarach”, „Ślubach Panieńskich”, „Pannie Maliczewskiej”, „Don Juanie”, „Nocy Listopadowej”, „Weselu”, „Za Kulisami”, „Weselu Figara” i  znakomitej komedii francuskiej „Czarujący Łajdak”. Zagrała również w polskich filmach, m. in. w „Nad Niemnem”, „Między Ustami a Brzegiem Pucharu”, „Kolorach Kochania”. W Teatrze Telewizji wystąpiła w wielu świetnych przedstawieniach, m.in. w „Barbarzyńcach”, „Świętoszku”, „Iwanowie”, „Klonowych Braciach”, „Zapomnianym Diable”, Marii i Magdalenie” itd.

Po przyjeździe do Kanady w 1990 r., korzystając z tak ogromnego doświadczenia aktorskiego, stała się współtwórcą życia teatralnego w Toronto. Maria Nowotarska jest twórcą, dyrektorem artystycznym, scenarzystą, reżyserem oraz aktorką Teatru Polskiego, czyli Salonu Poezji, Muzyki i Teatru Polsko- Kanadyjskiego Towarzystwa Muzycznego.

Jednocześnie Maria Nowotarska prowadzi działalność pedagogiczną w działającym przy Salonie Studium Aktorskim, przygotowującym młodzież polskiego pochodzenia do pracy na scenie. Jest laureatką nagród Fundacji A. Mickiewicza, Fundacji Turzańskich, w 1995 roku otrzymała za swoją działalność artystyczną tytuł „Kobiety Roku”, a w 2000 roku odznaczona została Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi i w 2004 roku wyróżniona tytułem „Zasłużony dla Kultury Polskiej”.

Agata Pilitowska

A. Pilitowska we wcieleniu Poli Negri

Absolwentka Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie. Po ukończeniu studiów i przedstawieniach dyplomowych: “Tramwaj Zwany Pożądaniem” u Jerzego Stuhra i ”Titina” u Marty Stebnickiej, grała gościnnie w Teatrze Starym i Teatrze im. J. Słowackiego w Krakowie (“Romans z Wodewilu”, “Niebieski Ptak “, “Szalona Noc, czyli Transmogryfika”). Współpracowała z Telewizją Polską grając w spektaklach Teatru Telewizji m.in “Zapomniany Diabeł”, “Fizycy”, “Jaśnie Pan Nikt”.

Od 1986 roku mieszka w Toronto w Kanadzie. Wystąpiła w wielu produkcjach teatralnych w teatrze kanadyjskim grając w sztukach : “Something in the Air”- Toronto Workshop Productions, “The Last Link”- Tarragon Theatre, “The Marriage”- Annex Theatre.

Poza produkcjami anglojęzycznymi występowała w przedstawieniach Teatru Format i Teatru Polonia takich jak: “Vatzlav” Sławomira Mrożka, “ Nasza Jest Noc”, “Betlejem Polskie”. Od roku 1992 związana jest z Teatrem Polskim w Toronto, w którym zagrała w ponad 100 przedstawieniach. Do najważniejszych należą dramaty specjalnie napisane dla Agaty Pilitowskiej i Marii Nowotarskiej przez Kazimierza Brauna i w reżyserii autora: “American Dreams”, “Tamara L.”, “Promieniowanie” “Opowieści Poli Negri” .

W swoim repertuarze ma również spektakle poetyckie “Wisława Szymborska Nobel 96”, “Poetry Without Borders” poświęcone naszym Noblistom, Wisławie Szymborskiej i Czesławowi Miłoszowi oraz “Śpieszmy Się Kochać”, opartym na twórczosci ks. Jana Twardowskiego z muzyką Jerzego Boskiego i Dariusza Króla.

Do ważnych przedstawień w karierze teatralnej Agaty Pilitowskiej należą również “Skamandryci” ( z udziałem Jerzego Zelnika), “Ostatni Tren” (z udziałem Krzysztofa Kolbergera), “Książę Poetów” ( z udziałem Andrzeja Grabowskiego) oraz “Legendary Hits”, “Zaczarowany, Świąteczny Kraków”, “Opowieści Poli Negri”, “ Uśmiechy Lwowa”, “Dobry wieczór Monsieur Chopin” ,“Od Niemena do Cohena”.

Od 1999 roku Agata Pilitowska pracuje również dla kanadyskiej wielokulturowej stacji telewizyjnej OMNI TV, tworząc cotygodniowy program “Z Ukosa”. Dla stacji tej podłożyła głos do filmu dokumentalnego “Canada the Peoples’ History”, “Ecce Homo” i wystąpiła w roli narratora i gospodarza polskiej wersji językowej serialu “Science Show”. Podkładała swój głos również do filmów dokumentalnych dla TVO “Ordinary People”, czy dla niezależnych produkcji: “Polish Jews”, “Memories”. Poza pracą teatralną i telewizyjną prowadzi koncerty letnie pt.: “Niagara on the Lake Arts Extravaganza Festival” z udziałem wielu znanych międzynarodowych wykonawców oraz wiele koncertów charytatywnych.

Agata Pilitowska została wyróżniona w 2004 roku Odznaką “Zasłużony Kulturze Polskiej“, w 2006 roku Medalem Gloria Artis, a w 2011 r otrzymała statuetkę Złota Sowa za osiągnięcia w dziedzinie teatru. Jest członkiem ZASP-u i ACTRY.

Dwa pokolenia aktorskie,matka i córka; Maria Nowotarska oraz Agata Pilitowska w sztuce ” Promieniowanie” poświęconej Marii Skłodowskiej-Curie

Opracował: Zbigniew Wasilewski

Materiały: nadesłane do redakcji