Festiwal Chopinowski w Dusznikach uchodzi za najstarszy festiwal pianistyczny na świecie. Jego 70-ta edycja przypada na obecny 2015 rok. W ciągu minionych 70 lat, tj. od roku 1946 festiwal dusznicki przeszedł widoczną ewolucje, szczególnie co się tyczy formuły repertuarowej. Początkowo tj. w pierwszych latach po wojnie te ,,chopinowskie święta muzyczne” spełniały rolę propagatora muzyki wyłącznie chopinowskiej i promowania polskich pianistów. Wśród nich odnajdujemy tak znakomite nazwiska jak Halina Czerny-Stefańska, Lidia Grychtołówna, Barbara Hesse-Bukowska, Regina Smendzianka czy Adam Harasiewicz. Dopiero w 1954 roku pojawił się na festiwalu pierwszy zagraniczny pianista, którym był Fou Ts’ong z Chin. Zdobył on rok pózniej III miejsce na V Konkursie Chopinowskim w Warszawie. Wkrótce zaczęli wystepować inni zagraniczni wirtuozi, ale pochodzili oni z państw tzw. bloku socjalistycznego ( m.in. Imre Ungar, Wladymir Aszkenazy). Natomiast pierwszym pianistą z poza ,,żelaznej kurtyny”, którego grę melomani mogli podziwiać był Francuz – Bernard Ringeissen, laureat IV nagrody V Konkursu Chopinowskiego w 1955 roku. Wystąpił on trzykrotnie (1962) w Dusznikach, Polanicy i Kudowie.
Pomnik Chopina w Dusznikach-Zdroju
W 1961 roku na dusznickim festiwalu przełamano kolejną barierę, mianowicie umożliwiono wykonywanie muzyki innych kompozytorów, oczywiście obok chopinowskiej. W tymże roku Orkiestra Filharmonii Wrocławskiej wykonała uwerturę do opery ,,Leszek Biały” Józefa Elsnera. W 1968 r. pojawiły się na estradzie po raz pierwszy solowe skrzypce a także duet fortepianowy. W 1976 Chór Kameralny ,,Cantores Minores Vratislavienses” pod dyr. E.Kajdasza śpiewał na koncercie wyłącznie pieśni Stanisława Moniuszki. Stanowiło to pogwałcenie dotychczasowej praktyki repertuarowej-koncert bez kompozycji Chopina.. W roku następnym na recitalu wokalnym Zofii Janukowicz- Pobłockiej można było usłyszeć pieśni wyłącznie Karola Szymanowskiego. A pierwszym recitalem fortepianowym bez ani jednego dzieła Chopina był wieczór Joaquina Achucarro (1981) złożony z kompozycji Bacha, Beethovena, Debussy’go, Granadosa i Albeniza. W taki to sposób linia repertuarowa festiwalu poszerzała się systematycznie i pozostaje taką do dziś.
Dworek Chopina w Dusznikach-Zdroju
Począwszy od I Festiwalu w roku 1946 koncertom towarzyszyły prelekcje, odczyty i wykłady wybitnych znawców życia i twórczości Chopina. Już do programu IV Festiwalu wprowadzono wieczór slowno-muzyczny prowadzony przez muzykologa Tadeusza Marka z udziałem pianistów Marii Wilkomirskiej i Pawła Lewieckiego oraz śpiewaczki Walerii Jędrzejewskiej. Po 22 latach ten typ koncertu przerodzil się w tak zwany ,,Nokturn”. ,,Nokturn” to nazwa koncertu nocnego o niepowtarzalnej atmosferze przy świecach i lampce wina. Melomani słuchają gry wszystkich pianistów, a gospodarz wieczoru (muzykolog, prelegent, aktor) snuje opowieść na wybrany temat z życia Chopina. Organizatorom przyswiecała od początku idea urozmaicenia programowej oferty festiwalu. Stąd też festiwalowi towarzyszyły wystawy obrazów, rzeźb, plakatów, spektakle operowe, projekcje filmów muzycznych, sesje naukowe o tematyce chopinowskiej, prezentacje młodych wykonawców, koncerty plenerowe zespołów folklorystycznych, koncerty jazzowe oraz koncerty z płyt.
Plakat festiwalu z 2014
Na przestrzeni 70 lat festiwale dusznickie były we władaniu różnych instytucji administracyjnych i kulturalnych. W latach 1946-72 opiekę nad festiwalem sprawował Instytut Fryderyka Chopina. W 1973 r. funkcję tę przejęło Dolnośląskie Towarzystwo Muzyczne Wrocławiu, a w 1975 r.-Wydział Kultury i Sztuki w Wałbrzychu oraz Urząd Miasta Duszniki Zdrój. W latach 1975-85 dyrektorem festiwali dusznickich był znakomity dyrygent Tadeusz Strugała. Dzięki jego ambicji i pomysłowości Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach stał się ważnym punktem na mapie kulturalnej Polski coraz silniej przyciągając uwagę środowisk zagranicznych. Z krajowej imprezy muzycznej festiwal przekształcił się w uznane na świecie wydarzenie artystyczne. Po przemianach ustrojowych na przełomie lat 1989/90 gwarantem przetrwania festiwalu stała się Fundacja Międzynarodowych Festiwali Chopinowskich w Dusznikach-Zdroju. Jest ona jedynym organizatorem festiwalu walcząc o pozyskanie środków na funkcjonowanie tej imprezy. Od kilku lat dyrektorem artystycznym jest znakomity pianista Piotr Paleczny.
Autor: Radosław Rzepkowski
Grafika: materiały prasowe, kulturaonline.pl
