Festiwal Chopinowski w Dusznikach uchodzi za najstarszy festiwal pianistyczny na świecie. Jego  70-ta  edycja przypada na obecny 2015 rok. W ciągu minionych 70  lat, tj. od roku 1946 festiwal dusznicki przeszedł  widoczną  ewolucje, szczególnie co się tyczy formuły repertuarowej.  Początkowo  tj. w pierwszych latach  po wojnie  te ,,chopinowskie święta muzyczne” spełniały rolę propagatora muzyki wyłącznie chopinowskiej i promowania  polskich pianistów. Wśród nich odnajdujemy   tak znakomite nazwiska jak Halina Czerny-Stefańska, Lidia Grychtołówna, Barbara Hesse-Bukowska, Regina Smendzianka czy Adam Harasiewicz. Dopiero w 1954 roku pojawił się na festiwalu pierwszy zagraniczny pianista,  którym był   Fou Ts’ong z Chin. Zdobył on rok pózniej III miejsce  na V Konkursie Chopinowskim w Warszawie. Wkrótce  zaczęli wystepować  inni zagraniczni wirtuozi,  ale  pochodzili oni z państw tzw. bloku socjalistycznego ( m.in. Imre Ungar, Wladymir Aszkenazy). Natomiast  pierwszym pianistą  z poza ,,żelaznej kurtyny”, którego grę melomani mogli  podziwiać był  Francuz – Bernard Ringeissen, laureat IV nagrody V Konkursu Chopinowskiego w 1955 roku. Wystąpił on trzykrotnie  (1962) w Dusznikach, Polanicy i Kudowie.

Pomnik Chopina w Dusznikach-Zdroju

W 1961 roku na dusznickim festiwalu  przełamano kolejną barierę, mianowicie umożliwiono wykonywanie muzyki innych kompozytorów, oczywiście obok chopinowskiej. W tymże roku Orkiestra Filharmonii Wrocławskiej wykonała uwerturę do opery ,,Leszek Biały” Józefa Elsnera.  W 1968 r. pojawiły się na estradzie po raz pierwszy solowe skrzypce a także duet fortepianowy. W 1976 Chór Kameralny ,,Cantores Minores Vratislavienses” pod dyr. E.Kajdasza śpiewał  na koncercie wyłącznie pieśni Stanisława Moniuszki. Stanowiło to pogwałcenie  dotychczasowej praktyki repertuarowej-koncert bez kompozycji Chopina.. W roku następnym na recitalu wokalnym Zofii Janukowicz- Pobłockiej można było usłyszeć pieśni wyłącznie  Karola Szymanowskiego. A pierwszym recitalem  fortepianowym bez ani jednego dzieła Chopina  był wieczór Joaquina Achucarro (1981) złożony z kompozycji  Bacha, Beethovena, Debussy’go, Granadosa i Albeniza. W taki to sposób linia repertuarowa festiwalu poszerzała się systematycznie i pozostaje taką do dziś.

Dworek Chopina w Dusznikach-Zdroju

Począwszy od I Festiwalu w roku 1946 koncertom towarzyszyły prelekcje, odczyty i wykłady wybitnych znawców życia i twórczości Chopina. Już  do  programu IV Festiwalu wprowadzono wieczór slowno-muzyczny prowadzony przez muzykologa Tadeusza Marka z udziałem pianistów Marii Wilkomirskiej i Pawła Lewieckiego oraz śpiewaczki Walerii Jędrzejewskiej. Po 22 latach ten typ koncertu przerodzil się w tak zwany ,,Nokturn”. ,,Nokturn”  to nazwa koncertu nocnego o niepowtarzalnej atmosferze przy świecach i  lampce wina. Melomani słuchają  gry wszystkich pianistów, a gospodarz wieczoru (muzykolog, prelegent, aktor) snuje opowieść na wybrany temat z życia Chopina. Organizatorom  przyswiecała  od początku idea urozmaicenia programowej oferty festiwalu. Stąd też festiwalowi towarzyszyły wystawy obrazów, rzeźb, plakatów, spektakle operowe, projekcje filmów muzycznych, sesje naukowe o tematyce chopinowskiej, prezentacje młodych wykonawców, koncerty plenerowe zespołów folklorystycznych, koncerty jazzowe oraz koncerty z płyt.

Plakat festiwalu z 2014

Na przestrzeni 70 lat festiwale dusznickie były we władaniu różnych instytucji administracyjnych i kulturalnych. W latach 1946-72 opiekę nad festiwalem sprawował Instytut Fryderyka Chopina. W 1973 r. funkcję tę przejęło Dolnośląskie Towarzystwo Muzyczne Wrocławiu, a w 1975 r.-Wydział Kultury i Sztuki w Wałbrzychu oraz Urząd Miasta Duszniki Zdrój. W latach 1975-85 dyrektorem festiwali dusznickich był znakomity dyrygent Tadeusz Strugała. Dzięki jego ambicji i pomysłowości  Międzynarodowy Festiwal Chopinowski w Dusznikach stał się ważnym punktem na mapie kulturalnej Polski coraz silniej przyciągając uwagę środowisk zagranicznych. Z krajowej imprezy muzycznej festiwal przekształcił się w uznane na świecie wydarzenie artystyczne. Po przemianach ustrojowych na przełomie lat 1989/90 gwarantem przetrwania festiwalu stała się Fundacja Międzynarodowych Festiwali Chopinowskich w Dusznikach-Zdroju. Jest ona jedynym organizatorem festiwalu walcząc o pozyskanie środków na funkcjonowanie tej imprezy. Od kilku lat dyrektorem artystycznym jest znakomity pianista Piotr Paleczny.

Autor: Radosław Rzepkowski

Grafika: materiały prasowe, kulturaonline.pl