W dzień Zaduszek na montrealskim cmentarzu Notre-Dame-des-Neiges odbyła się uroczystość zorganizowana tradycyjnie jak co roku przez Polską Fundację Społeczno-Kulturalną w polskim sektorze przy kwaterze zasłużonych dla Fundacji. Uroczystość odbyła się przy udziale uczniów ze Szkolnego Punktu Konsultacyjnego im. Mikołaja Kopernika przy Konsulacie Generalnym RP w Montrealu. Gości przybyłych na cmentarz przywitał kierownik Punktu Konsultacyjnego P. Stanisław Chylewski. Spotkanie zostało poprowadzone przez księdza franciszkanina OFC Dariusza Szurko,który jest również nauczycielem religii w tej szkole. Młodzież szkolna przyniosła znicze na polskie groby oraz własnoręcznie zrobione polskie chorągiewki. Na spotkanie przybył również obecny Prezes Fundacji P. Andrzej Czyżykiewicz.
Brama wjazdowa na cmentarz Notre-Dame-des-Neiges
Stefan Władysiuk,Bibliotekarz w Bibliotece Polskiej w Montrealu,pełniący także funkcję sekretarza Fundacji wygłosił uroczystą mowę dla zebranych:
…. Każde miasto, każda większa wioska posiada swój cmentarz, swoją nekropolię. Często jest to miejsce w środku miasta, tak jakby chciano powiedzieć, że ci, którzy odeszli są ważni, kto wie, czy nie najważniejsi Niektóre z nich sa słynne na całym świecie tak jak cmentarz wojskowy Arlington w stolicy Stanów Zjednoczonych Waszyngtonie, Père Lachaise w Paryżu, czy Powązki w Warszawie. W Montrealu takim cmentarzem jest cmentarz Notre-Dame-des-Neiges, na którym sie znajdujemy, największy cmentarz w Kanadzie. Założony został on w 1855 roku i pochowanych jest tutaj ponad 900 tysięcy osób. Spoczywają tu znane osoby które znacie z podręcznika historii Kanady: Calixa Lavallée twórca hymnu narodowego « O Canada »,założyciele Konfederacji Kanady; Thomas D’Arcy McGee oraz Sir George-Étienne Cartier także znany quebecki poeta Émile Nelligan czy inne znane osobistości z dziedziny kultury ekonomii czy polityki.
Niektóre, zakony czy związki artystów a także grupy etniczne mają swoje wydzielone sektory. Polski sektor powstał w roku 1988 z inicjatywy Polskiej Fundacji Społeczno Kulturalnej. Jest to jedyna tego rodzaju inicjatywa wsród Polonii kanadyjskiej i amerykanskiej. Odwiedzając polską kwaterę na podstawie życiorysów leżących tutaj osób możemy zapoznać się z historią Polski ostatnich 90 lat.
Bohaterowie ci po drugiej wojnie światowej szukali schronienia poza Polską aby nie być prześladowanymi przez reżim komunistyczny. Trafili na gościnną kanadyjską ziemię.
Powstanie Wielkopolskie wybuchło w 1918 roku w momencie odzyskiwania przez Polskę niepodleglości wybuchło Powstanie Wielkopolskie. Pochowany w pierwszym grobie Boleslaw Lewandowski brał czynny udział w jedynym w historii Polski Powstaniu które zakończyło się zwycięstwem Polaków.
Nastepna grupa osób to bedą uczestnicy kampanii wrześniowej w 1939 roku
Kazimierz Czerkawski, Franciszek Krakowski, Jan Tesiorowski.
Inna grupa to osoby które w czasie wojny służyły jako lotnicy na przyklad Antoni Jakimik ,leży tutaj także pochowany żołnierz z Bitwy o Monte Cassino Stanisław Ostrowiecki.
Są tutaj więźniowie niemieckich obozów koncentracyjnych; Bolesław Lewandowski czy Adam Juryk więzień Oświęcimia, spośród osób wywiezionych przez Sowietów na Syberię na tak zwaną nieludzką ziemię: Janina Jakimik
Edward Kemnitz członek organizacji ŻEGOTA która w czasie okupacji niemieckiej ratowała Żydów.
Spoczywa tutaj duża grupa żołnierzy Powstania Warszawskiego, m.in. : Jerzy Gonerko, Władysław i Agrypina Stępień, Stanley Ofrecht
W drugim rzędzie stoi pomnik Ojcow Franciszkanów którym to Fundacja odstąpiła działkę. Na pomniku tym widnieje symbol skrzyżowanych rąk i widniej napis „ Pokój i Dobro, zasada według której franciszkanie postepują.
Niepodal Kwatery znajduje sie duzo polskich grobow. Najstarszy z nich to grób Pierre Dominika Debartcha, który w 1809 roku został wybrany do parlamentu prowincji Quebec. Niepodal znajdują się groby znanej w quebecu rodziny Globenski. Nieco dalej znajduje sie grób znanej pisarki Alicji Poznanska-Parizeau,żony byłego Premiera Quebecu Jacques Parizeau czy malarza Rafala Malczewskiego.
Na pomnikach Fundacji wyrty jest napis : Pamięć o nich nie zaginie.
Dba o to Polska Fundacja, nadając stypendia studenckie i dotacje dla organizacji polonijnych imienia pochowanych tu osób. Odprawiane sę co roku specjalne modlitwy dla uczczenia ich pamięci.
Dbajmy i my wszyscy żeby pamięć o pochowanych tu bohaterach walki o wolność Polski przetwała na zawsze w naszych sercach.
Cześć ich pamieci.
Zaproszony gość Kajetan Bieniecki, weteran kampanii wrześniowej podzielił się swoimi wspomnieniami
Nauczycielka w polskiej szkole, P. mgr Barbara Seguin wyglosiła odczyt następnie uczniowie zaprezentowali krótki program złożony z wierszy polskich poetów
Kierownik Szkolnego Punktu Konsultacyjnego P.Stanisław Chylewski
Nagrobek Zbigniewa Małeckiego byłego prezesa Fundacji
Nagrobek Wandy Malatyńskiej de Roussan prezeski Fundacji zmarłej w maju tego roku.
Autor zamieszczonej powyżej mowy : Stefan Władysiuk
Bibliotekarz Polskiej Biblioteki w Montrealu
Sekretarz Polskiej Fundacji Społeczno-Kulturalnej
Foto: Zbigniew Wasilewski