Ponad sto lat temu generał Robert Baden-Powell wśród młodych żołnierzy w Indiach zaczął stosować elementy skautingu (wywiady, życie obozowe, podchody, tropienie) jako środki oddziaływania wychowawczego. Wydał książkę “Aid to Scouting”, mając na celu wychowanie młodzieży na wartościowych obywateli Anglii. Książka błyskawicznie rozpowszechniła się wśród młodzieży szkolnej. W sierpniu 1907 r. zorganizował pierwszy obóz dla 20 młodych uczestników, gdzie wypróbował i opisał swoje pomysły wychowawcze i w 1908 r. opublikował książkę “Scouting for Boys”.Idea skautingu Baden-Powella szybko spopularyzowała się w Wielkiej Brytanii i Europie. W Polsce w 1909 r. Andrzej Małkowski przetłumaczył “Scouting for Boys” i zorganizował pierwsze jednostki we Lwowie.
Wydarzenia historyczne i religijne w kraju oraz obchody kulturalne i tradycje narodowe wzbogaciły organizację i stworzyły wyłącznie polski ruch harcerski. Małkowski widział harcerstwo jako ruch wychowawczo-społeczny i razem z żoną Olgą Drahonowską-Małkowską rozpracowali “Skauting jako system wychowania młodzieży”, który do dnia dzisiejszego jest stosowany. Podczas drugiej wojny światowej harcerstwo szybko się rozwijało. Młodzież była zapalona i zaangażowana w akcje niepodległościowe. Niektórzy wybijali się jako liderzy i zajmowali coraz bardziej odpowiedzialne funkcje w organizacji. Po drugiej wojnie światowej młodzi instruktorzy i instruktorki znaleźli się rozproszeni po całym świecie. Po tych przeżyciach byli w stanie zachować najsilniejsze wartości wychowawcze.
Natychmiast stworzyli harcerstwo w krajach, w których się znaleźli, i kontynuowali pracę wychowawczą z młodzieżą polonijną na obczyźnie.W Kanadzie ZHP kwitło, i rozpoczęło się stałe kształcenie następnych pokoleń na drużynowych i instruktorów. Wyłonił się zespół doświadczonych ludzi, przygotowanych do pracy w społeczeństwie polonijnym i kanadyjskim. Pierwszy kurs drużynowych odbył się na Kanadyjskich Kaszubach w 1956 r. i od tego czasu kursy odbywają się regularnie dla harcerzy i harcerek co dwa lata. Rozpracowany system wychowawczy kontynuuje kształcenie następnych pokoleń polonijnych na szczeblach instruktorskich od przewodników do podharcmistrzów i harcmistrzów, na lojalnych obywateli, silnych liderów, oddanych swojemu pochodzeniu.
W ostatnich pięciu dekadach kursy odbyły się w ośrodkach harcerskich na Kaszubach, w Quebecu i Albercie, w Winnipegu w Manitobie, także w Banff w Górach Skalistych, Kootenay Plains w Albercie, w Whistler przy Vancouverze, w Nowej Szkocji oraz w ośrodkach skautingu kanadyjskiego przy Kingston, Port Colborne i Acton w Ontario. Programy kursu są prowadzone przez instruktorów wykształconych w swojej specjalizacji i z dużym doświadczeniem. Z inicjatywy typu “Inter-Provincial Connections” (od czasów byłego premiera Kanady Pierre’a Trudeau), zorganizowano wielkie wyprawy w ramach kształcenia, jak wędrówki z Toronto do Banff i do Vancouveru (gdzie zadaniem było zatrzymanie się w większych ośrodkach polonijnych i nawiązanie kontaktu z Polonią i ośrodkami kanadyjskimi) oraz krajoznawcza wyprawa do Nowej Szkocji.
Podczas roku harcerskiego odprawy kształceniowe dla funkcyjnych oraz kursy zastępowych przy jednostkach są organizowane przez hufce i chorągwie. Odbywają się także specjalne kursy przygotowawcze na większe wydarzenia, jak światowe zloty. Udział we wszystkich akcjach harcerskich polega na pracy bezinteresownej. Instruktorzy i instruktorki wprowadzają swoje doświadczenie w życie polonijne w licznych organizacjach polonijnych, jak: w Zarządzie Głównym Kongresu Polonii Kanadyjskiej (dotychczas siedmiu prezesów), w zarządach okręgowych KPK, organizacjach parafialnych i społecznych (Credit Union, SPK, Fundusz Millenium), w Legionach, w szkołach polskich, Polonii Świata itd. W środowisku instruktorskim znajdują się lekarze, architekci, naukowcy, adwokaci, artyści, przemysłowcy, nauczyciele, akademicy itp.
Początki pracy harcerskiej w Kanadzie należy szukać w latach 30-tych ubiegłego stulecia, kiedy przy parafiach i społecznych polskich stowarzyszeniach powstały pierwsze jednostki harcerskie. Polacy skupiali się w tym czasie głównie na zachodzie Kanady i w większych miastach prowincji Ontario i Quebec. Kolebką ZHP w Kanadzie jest Winnipeg, gdzie pierwsza drużyna Harcerzy została założona przez dha Franka Zapotocznego. Następne jed-nostki organizują się w Toronto, gdzie wśród pierwszych kierowników pracy harcerskiej wspomnieć należy ks. Klitę, drużynowego drużyny harcerzy i ks. phm. Jana Sajewicza, drużynowego gromady zuchowej.
Harcerstwo zaczęło rozwijać się w innych ośrodkach i tak powstały nowe jednostki w Winnipeg, Brandon, Montreal, Toronto i Hamilton. Przed wybuchem II-giej Wojny Światowej istniało już 31 gromad i drużyn (harcerzy i harcerek). Wszystkie jednostki zarejestrowane były w Boy Scouts of Canada i Girl Guides of Canada. W drużynach polskich starano się o utrzymanie języka polskiego, a w programach kładziono duży nacisk na wiadomości o Polsce, zwyczajach, tańcach ludowych i piosenkach.
Wydział zagraniczny ZHP w Polsce starał się o współpracę z jednostkami w Kanadzie i pomagał poprzez nadsyłanie materiałów szkoleniowych. Ponadto wydelego-wano szereg instruktorów z Polski do pomocy działającym tu kierownikom pracy. Pierwszym instruktorem z Polski był hm. Dziekoński, następnie przyjechał hm. Leszek Domański, a na rok przed wojną hm. Franek Głogowski. Planom większego rozwoju Harcerstwa w Kanadzie przeszkodziła wojna. Nie doszły do skutku planowane kursy dla kierowników pracy i nowe jednostki harcerskie. Praca harcerska na okres wojny prawie ustała.
Początki działalności harcerskiej w Kanadzie po zakończeniu wojny przypadają na rok 1948. W tym to roku przyjechał do Kanady dh hm. Wiktor Szyryński, mianowany przez naczelnictwo ZHP Delegatem w Kanadzie. Prof. dr. Wiktor Szyryński sprawował swą funkcję delegata do 1958r., kiedy to sam ustąpił z funkcji widząc, że praca harcerska jest już zorganizowana i rozwija się pomyślnie. W czasie sprawowania swej funkcji brał czynny udział w akcjach letnich, kursach i konferencjach instruktorskich, zawsze chętnie służył pomocą czy radą.
W pierwszych latach po zakończeniu II-giej Wojny Światowej, rozpoczyna się napływ nowej Polskiej emigracji do Kanady. Wśród niej znajdują się instruktorki, instruktorzy oraz harcerki i harcerze z Anglii, Afryki, Indii, Libanu, Niemiec, Szwecji, Armii Polskiej na zachodzie oraz Armii Krajowej którzy mają w sercach głęboko zakorzenione idee harcerskie. Oni to zaczynają wskrzeszać ruch harcerski w Kanadzie.
W roku 1948 odradzają się jednostki harcerzy na terenie Montrealu. Dh Mietek Rewers organizuje drużynę Harcerzy im. Hetmana S. Czarneckiego, a w 1950r. w dzielnicy Frontenac zastęp wędrowników “Błyskawica”.
W Montrealu w ubiegłą niedzielę odbyło się rozpoczęcie roku harcerskiego. Po uroczystej Mszy Świętej w Misji Św.Wojciecha i Św. Maksymiliana odbył się apel harcerski na terenie przykościelnym. Na uroczyste rozpoczęcie roku harcerskiego w Montrealu przybyła Harcmistrzyni Barbara Wozniak, Komendantka Chorągwi Harcerek w Kanadzie. Pani Barbara Woźniak sprawuje najwyższą funkcję w organizacji harcerek w Kanadzie.
Od lewej; przy sztandarze ochotniczka Natalia Smigielska, Harcmistrzyni Barbara Wozniak, Komendantka Chorągwi Harcerek w Kanadzie ( najwyższa funkcja wśród harcerek w Kanadzie), Przewodniczka Marta Korwin-Szymanowska, instruktorka przy Hufcu Ogniwo, Przewodniczka Agatha Czyzykiewicz, Hufcowa Hufca Ogniwo, Przewodniczka Tamara Sztorc, Podhufcowa Hufca Ogniwo
Na pierwszym planie: Harcmistrz Cezary Stawski,zastępca Komendanta na wschodnią Kanadę oraz Harcmistrz Tomasz Pogorzelski, Hufcowy
Przekazanie srebrnego sznura hufcowego. Nowym Hufcowym od tego roku jest Artur Klima. Mianowania dokonał Harcmistrz Cezary Stawski
Opracował: Zbigniew Wasilewski
Foto: Zbigniew Wasilewski
Źródło:http://www.goniec.net/, Barbara Woźniak, http://www.zhpkanada.org/
